Als het mis gaat zie je het direct!

​Maar er is een valkuil. Onze hersenen worden van hele jong leeftijd al geprogrammeerd. Die programmering verloopt via ervaringen en indrukken die je als heel jong wezen opdoet. Dat begint al in de baarmoeder zelfs. Maar ik wil het wel iets later gaan bekijken dan dat (al heeft het epigenetisch een enorm effect wat er allemaal om je heen gebeurt wanneer je veilig in de baarmoeder aan het groeien bent).

​Hersenen reageren op signalen uit de omgeving. Die signalen kunnen gaan om eten, drinken, veiligheid, sociale interacties en ga zo maar door. Er gebeurt iedere seconde zoveel in het brein dat het maar goed is dat we dat niet allemaal bewust registreren. Maar een van de dingen waar onze hersenen zo goed in zijn is het reageren op gevaar en negatieve ervaringen, dingen die niet zo leuk zijn. Deze ervaringen willen we namelijk liever niet herhalen. Bekeken vanuit overleven is dat best een handige eigenschap.

​Nou gaat het in het dagelijkse leven niet heel vaak meer over overleven in de zin van het ontsnappen aan een leeuw. Maar hersenen ​zijn dus gevoeliger voor negatieve of minder leuke ervaringen of prikkels dan goede ervaringen of prikkels. In onze opvoeding en op scholen krijgen we feedback van degenen die ons begeleiden/opvoeden. Die feedback is bedoeld om van te leren. Maar binnen onze maatschappij bestaat feedback vaak uit een reactie op iets dat we niet mogen of beter niet hadden kunnen doen. Bijvoorbeeld een kind wandelt op de stoep en zolang het niet naar de rand van de stoep loopt komt er geen informatie. Op het moment dat het kind naar de stoeprand toeloopt komt er een reactie van de volwassenen die erbij is. Dat mag niet, is niet de bedoeling.

​Een ander voorbeeld: school. Wanneer er toetsen zijn of opdrachten die gemaakt moeten worden komt er (vaak met rode pen) een streep te staan bij wat niet goed is. Misschien zijn er inmiddels scholen die ook het goede benadrukken bij het beoordelen van werk van een leerling maar gemiddeld genomen krijgen kinderen terug wat er niet goed is. Ook in huis reageren ouders vaak op hun kinderen wanneer ze iets doen wat niet de bedoeling is en ook volwassenen zijn er als de kippen bij om iemand op een fout te wijzen.

​Die ongewenste dingen vallen ons dus op. Ze vallen altijd op en vaak komt er ook een reactie op. De uitspraak 'geen nieuws is goed nieuws' of 'zolang je niets hoort gaat het goed' kent iedereen wel. En ik denk dat iedereen ook wel het ongemakkelijke gevoel kent wanneer je bezig bent en je hoort niets.... 'doe ik het wel goed?' (of misschien heb alleen ik dat). Hersenen zijn hier gevoelig voor. Een negatieve ervaring heeft meer impact in de hersenen dan een goede ervaring.

​Wat heeft dit nou allemaal eigenlijk met honden te maken hoor ik je denken. Alles! Omdat onze hersenen geprogrammeerd zijn om juist de dingen die we niet willen te zien maken we het onszelf vreselijk moeilijk bij het opvoeden/begeleiden van onze honden. Een pup die als een heuse ontdekker door zijn nieuwe huis heen struint komt weleens wat tegen waar hij niet in mag bijten (tafelpoot) of iets waar hij niet aan mag sjorren (gordijnen). Puppybegeleiders noemen hun pup al gauw ondeugend of soms wel gewoon leuk ondernemend, maar juist de voorvallen die ze niet willen hebben ze de meeste vragen over.

​'Hoe leer ik hem af om....'

​Misschien wel de meest gestelde vraag wanneer het om hondengedrag gaat. Het belangrijkste bij het begeleiden van een lerend individu? Beloon datgene dat je vaker wilt zien. Daarnaast moet je ook voorkomen dat er dingen gebeuren die je echt niet wilt en wanneer je even geen tijd hebt om honderd procent van de tijd je ogen op de pup te hebben. Dat heet management. Maar belangrijk: let op wat goed gaat want dat kun je dan vaker laten gebeuren door het te belonen. Als het wat oplevert wordt het herhaald.

​En die zin 'als het wat oplevert wordt het herhaald' daar zit hem de crux bij reageren op dingen die we niet willen. Juist de dingen die we zien, de dingen die we liever niet zien, komen vaker voor wanneer we er op gaan letten en wanneer we er de aandacht op leggen. Het werkt namelijk....toch? Pup doet X en jij reageert. Pup doet Y en jij reageert. Maar wat gebeurt er met al die andere letters van het alfabet? Die momenten waarop de dappere onderzoeker gewoon even voorzichtig snuffelt of even de wereld bekijkt vanuit een strategische plek. Of hij ligt lekker op een speeltje te kauwen? Heb je die momenten gezien?

​Herprogrammeer je brein en ga de goede/leuke dingen zien. Het is iets dat je bewust zult moeten (heb je ook zo'n hekel aan dat woord moeten?) gaan toepassen want anders nemen je hersenen het gewoon weer over en zie je de niet zo leuke dingen als eerste. En weet je dat dit ook werkt op mensen en andere diersoorten? Probeer het goede te zien en je zult er steeds meer van zien. En kun je even niet opletten? Management is je vriend! Zorg dat je pup geen dingen kan doen die je liever niet ziet, wel zo rustgevend.